Of toch liever van zuid naar noord? Als jij de massa wilt ontwijken en de verschillen die Kruger National Park te bieden heeft, wilt ontdekken, dan is mijn route die ik aflegde ideaal voor jou. Ik reed van quasi helemaal in het noorden helemaal zelf door Kruger, zag elke dag ergens anders de zon opkomen en werd verslaafd aan het speuren naar wildlife.
Een kort overzicht van wat je in dit artikel vindt:
Vijf-daagse route door Kruger National Park van noord naar zuid
Ik ga er in deze route vanuit dat jij van noord naar zuid rijdt. Uiteraard kan je gemakkelijk deze route precies andersom afleggen of inkorten. Je zal merken dat ik voor de rijtijden in het Kruger National Park, steeds tel op 25km/u. Je mag maximaal 50km/u op een verharde weg en 40km/u op een gravel road. Maar je gemiddelde snelheid ligt een pak lager want je stopt nu eenmaal heel vaak voor sightings, want ja, daarvoor ben je hier!
DAG 0 – Voor vertrek
Aangezien de afstand vanaf de luchthaven toch te groot is om er nog bij te pakken op de eerste dag, raad ik je aan de dag voordien te zorgen dat je ergens in de buurt van de Pafuri of Punda Maria Gate slaapt (buiten het park dus). Als je vroeg landt en bijvoorbeeld van Cape Town komt (aka je hebt geen brakke nachtvlucht erop zitten), dan zou je ervoor kunnen kiezen om op dezelfde dag via de Punda Maria Gate naar het gelijknamige Rest Camp te rijden. Een andere optie is om eerst 2 nachtjes te slapen in Graskop. Dan kan je namelijk gelijk een dagje Panoramaroute meepakken en vanaf hier is het nog maar 4.5u rijden tot de Punda Maria Gate.
afstand vanaf Johannesburg Tambo airport (JNB):
Pafuri Gate: 600km – 6u.
Punda Maria Gate: 540km – 5u45.
Punda Maria Rest Camp: 550km – 6u.
DAG 1 – Pafuri of Punda Maria Gate – Shingwedzi
Vandaag begint het dan voor echt! In het noorden van Kruger National Park ga je niet veel anderen tegen komen. Dit deel is minder gemakkelijk te bereiken en wordt dan ook een pak minder bezocht. Hier heb je ook minder wegen. Je zal dus tot aan de picknickplaats Babalala gebonden zijn aan de hoofdweg H1-9/H1-8/H1-7. Op zich is dit niet heel “erg”, aangezien dit deel van Kruger het meest rustige is. Als je hier even je benen hebt gestrekt, loont het zeker de moeite om het sightings bord te bekijken als dit er hangt.
Hier kan je dan kiezen of je de laatste 30km naar Shingwedzi rustig verder zet via de hoofdweg OF wat ik je zou aanraden is om de S56 gravel road te nemen. Dan komt er zo’n 10km bij, maar het is echt heerlijk om de asfaltweg te verlaten. Met veel geluk kan je hier blijkbaar de zeldzame Roan Antiloop spotten, maar wat deze specifieke weg zo leuk maakt, is dat deze langs de rivier en wat waterholes gaat. En dat zijn nu eenmaal plekken waar dieren graag rondhangen.
Als je voor 15u30 aankomt bij Shingwedzi, kan je hopelijk nog een plekje scoren bij de Sunset Drive voor een game drive met een ranger. Wij zagen hier vlakbij het kamp, plots enkele wilde honden oversteken – kippenvelmomentje!
afstand tot Shingwedzi Rest Camp:
Pafuri Gate: 115km – 4u30m.
Punda Maria Gate: 75km – 3u.
Punda Maria Rest Camp: 70km – 3u.
DAG 2 – Shingwedzi – Letaba/Olifants
Net zoals elke dag in Kruger, gaat je wekker weer vroeg. Ofwel extra vroeg omdat je een sunrise game drive hebt geboekt, ofwel gewoon vroeg omdat jij het Rest Camp buiten rijdt bij het openen van de gates om 5u30/6u00. Vanaf Shingwedzi heb je steeds meer loops die je kan rijden. dus ofwel echt een rondje, ofwel een alternatieve gravel road waar je na een tijd weer op de hoofdweg uitkomt. Ik kan je aanraden om zoveel mogelijk gravel roads te nemen! Je rijdt hierdoor trager, maar zo kom je langs water holes, rijd je langs rivierbedden en is het nog rustiger op de weg.
Zo reden wij de S144 gravel road – over de 33km deden we nagenoeg 3u omdat er zoveel te zien was. Grote kuddes zebra, wildebeest en impala’s, prachtige vogels, de Maribou Stork (proud member of the Ugly 5!), Tsessebe, jakhalsen, overstekende giraffen met kleintjes, olifanten… Dit is een van onze favoriete herinneringen aan onze roadtrip door Kruger!
Strek je benen bij Mopani Rest Camp of picknickplaats Mooiplaas. Hier ben je net over de helft als je richting Letaba rijdt, dus ideaal om even te stoppen.
afstand tot Letaba/Olifants Rest Camp:
Vanaf Shingwedzi Rest Camp:
Letaba Rest Camp: 110km – 4u
Olifants Rest Camp: 140km – 6u.
DAG 3 – Letaba/Olifants – Satara
Vandaag gaat het je opvallen dat het landschap verandert! Je ziet steeds minder Mopani bomen (olifanten hun lievelings) en het landschap breekt langzaam wat meer open. Vandaag is de rij afstand korter dan gisteren.. Dit laat je toe om wat meer te relaxen, om vaker een gravel road te nemen, of om eerst nog in de buurt van Letaba of Olifants een extra rondje te rijden. Of om zeker de loop te rijden via picknickplaats Timbavati bijvoorbeeld. Satara staat bekend als “lion area” dus vandaar dat deze zeker een stop waard is. Zo heb jij tijd genoeg om zelf rond te speuren en om nog een game drive of bush walk te boeken bij het kamp.
afstand tot Satara Rest Camp:
Vanaf Letaba Rest Camp: 70km – 3u
Vanaf Olifants Rest Camp: 55km – 2u.
DAG 4 – Satara – Lower Sabie/Skukuza
Ook vandaag ga je merken dat het landschap weer wat minder “bebost” is en je steeds meer open grasvlaktes ziet. De loop via de gravelroads S100, S41 & weer terug via verharde weg H6, zou blijkbaar een dikke aanrader zijn! Jammer genoeg was de S100 afgesloten door de hevige regen toen wij er waren, dus ik heb deze route zelf niet kunnen rijden.
Afhankelijk van je bestemming na Kruger, zak je vandaag verder naar het zuiden. Als jij je reist verder zet naar Eswatini (Swaziland), dan is Lower Sabie jouw bestemming voor vandaag. Als jij hierna de Panoramaroute gaat rijden of alweer richting de luchthaven moet, dan is Skukuza Rest Camp ideaal voor jou. Ook vandaag heb je weer vaak de kans om via gravelroads te rijden, dus grijp zeker die kans! Je kan ongeveer halverwege stoppen bij bvb picknick plaatsen Orpen Dam of Tshokwane voor lunch en om de benen te strekken.
Wij hadden onderweg naar Lower Sabie een “wegversperring” door een grote groep bavianen en waren omsingeld door olifanten. We zagen een leopard kill in de boom hangen, met hyena’s die er rond cirkelden, terwijl een groep hyena pups wat verderop lag te slapen. Vlak voordat we het kamp gingen binnenrijden, reden we de brug over de Sabie rivier en hier zagen we net enkele nijlpaarden uit het water komen. Ook de sunset game drive die we hier deden was fijn, heel bekwame ranger en tijdens deze drive spotten we onder andere witte neushoorns en een grote groep wilde honden met pups.
afstand tot Lower Sabie/Skuzuda Rest Camp:
Vanaf Satara Rest Camp:
Lower Sabie Rest Camp: 100km – 4u
Skukuza Rest Camp: 90km – 3u45.
DAG 5 – Lower Sabie/Skuzuda – volgende stop
Hoe kan het vandaag al je laatste dag zijn, vraag je je vast af?! Gelukkig ga je vandaag ongetwijfeld nog veel moois zien! Ofwel rijd jij vanaf Skuzuda rest camp via de Phabeni gate naar Hazyview, of je kan via de Paul Kruger gate eruit als jouw volgende stop een heerlijke luxe lodge is in een van de private game reserves in de buurt, zoals de bekende Sabi Sands. Ofwel is jouw volgende bestemming, net zoals bij mij het geval was, eSwatini, en rijd je via de Crocodile Bridge Gate naar de grenspost in Mananga.
afstand:
Lower Sabie Rest Camp – Eswatini Mananga Border: 110km – 2u45m
Skukuza Rest Camp – Hazyview (Phabeni Gate): 60km – 2u30m.
Skukuza Rest Camp – Johannesburg airport (Phabeni Gate): 450km – 6u30m.
Kruger van noord naar zuid – Meer tijd?
In mijn bovenstaande route ben ik er vanuit gegaan dat je 1 nacht slaapt op elke plek. Maar toch kan ik je ook aanraden om eens een extra nachtje op dezelfde plek te slapen, zodat je ook eens wat langer kan slapen, of niet elke dag weer moet inpakken. In plaats van elke dag bij het ochtendgloren te vertrekken naar de volgende plek, kan je ook gewoon een ochtend drive maken in de buurt van je rest camp, of gewoon eens een keertje uitslapen. Gevolgd door een rustig ontbijtje alvorens je uitcheckt en weer verder rijdt. Of je plakt er nog een verblijf aan vast in een extra rest camp in het zuiden, zoals Skukuza of Lower Sabie Rest Camp.
Kruger van noord naar zuid – Minder tijd?
De route die hier beschreven wordt, kan je niet afleggen in 5 dagen. Nu ja, alles kan – maar dan ben je echt alléén maar aan het rijden. De rijtijden zijn lang, dus als je minder tijd hebt, dan kort je de route in. Zo kan je bijvoorbeeld ervoor kiezen om Kruger in te rijden via de Phalaborwa gate, ter hoogte van Letaba Rest Camp. Dan start je jouw 3-daagse route door Kruger op dag 3 in bovenstaande planning. Of je rijdt erin via Orpen Gate en slaapt in Satara, Lower Sabie & Skukuza. Of je slaapt gewoon 3 nachten op dezelfde plek en verkent van hier de omgeving – ook een prima keuze! De drie Rest Camps in het zuiden zijn hier ideaal voor, aangezien je hier veel gravel roads vindt. Maar ook Letaba, Olifants of Satara zijn goede uitvalsbasissen, en iets minder druk dan in het zuiden.
Waar slapen in Kruger National Park?
Ik geef je meer info over de Rest Camps waar je slaapt, als je bovenstaande route volgt. De voorbeeldprijzen die ik geef, zijn steeds gebaseerd op een verblijf met twee personen. Als je solo reist, ga je niet kunnen besparen op je overnachtingen, aangezien je steeds betaalt voor de volledige ruimte en die is dus minimaal voor 2. Voor deze reis is het dus wel eens zo handig om een reisbuddy te hebben!
Type accommodaties
Met uitzondering van de camping, of tenzij het zeer duidelijk aangegeven staat, voorziet elke accommodatie in lakens, een handdoek en een zeepje per persoon. Ze hebben ook allemaal muggengaas voor de deur en ramen. En ook, tenzij duidelijk aangegeven bij het boeken, heeft elke accommodatie muw een kampeerplaats, ook een eigen koelkast. Tip: de gedeelde keuken heeft enkel een gootsteen voor de afwas te doen, een kookplaat en soms een microgolf oven. Wil je zelf koken, zorg dat dat je alles mee hebt.
Alle rest camps kan je enkel boeken via de website van Sanparks zelf. Ik vond de boekingsmodule erg gemakkelijk. Gewoon even een account aanmaken, het park selecteren, de juiste datum ingeven en dan per rest camp je overnachting kiezen. Je kan ook meteen als je wilt, activiteiten bijboeken zoals een sunset of sunrise game drive of een bush walk.
Camping – kampeerplek. Je moet dus zelf je tent, slaapspullen en dergelijke meebrengen. Gedeelde faciliteiten zoals douche, wc en keuken. R400/nacht.
Safari tent – vaste tent met bedden, koelkast en een bbq voor de deur. Gedeelde faciliteiten zoals douche, wc en keuken. R800/nacht.
Hut – kamer met meestal single bedden. Gedeelde faciliteiten zoals douche, wc en keuken. R800-1000/nacht.
Bungalow – kamer met soms enkele bedden, soms een dubbel bed. Bij het boeken staat aangeduid of je een eigen badkamer en/of keuken hebt of niet. R1200-1600/nacht
Cottage – huisjes met een of meerdere kamers met eigen keuken en badkamer. Vaak bieden deze plaats voor 4-8 personen dus ideaal voor gezinnen. R2000+/nacht
Punda Maria Rest Camp
Kamperen is hier mogelijk, sommige kampeerplekken hebben geen stroom, dus even opletten bij het boeken. Hier slaap je in een bungalow zonder keuken voor R1300 of een safaritent met eigen keuken en badkamer voor R1500/nacht. Kleinere rest camp, ze hebben maar een 25tal bungalows & safaritenten, dus op tijd reserveren is een must als je hier wilt slapen.
Shingwedzi Rest Camp
Een van de rest camps dat ook goedkopere accommodatie aanbiedt. Wij sliepen hier in een Hut voor R760/nacht. Op tijd boeken, want ze hebben er maar 12 in hun aanbod. Maar ze hebben wel een groot aanbod in bungalows met of zonder eigen keuken voor R1300-R1600 per nacht. Kamperen is hier ook mogelijk, de kampeerplekken hebben stroom.
Letaba Rest Camp
Hun goedkoopste accommodatie is een safaritent voor R800/nacht. Hier hebben ze er maar 9 van, dus op tijd boeken is de boodschap. Verder hebben ze ook een breed aanbod van bungalows met en zonder eigen keuken voor R1500-1800/nacht. Kamperen is hier ook mogelijk, de kampeerplekken hebben stroom.
Olifants Rest Camp
Een van de nieuwste rest camps en hier heb je geen kampeerplaats en ook geen goedkopere accommodaties. Hier bieden ze verschillende formaten bungalow aan, al dan niet met eigen keuken of badkamer. De prijzen gaan van R1500-2100 voor 2 personen, bij de duurste krijg je wel een river view erbij!
Deze rest camp heeft een heel mooi restaurant met een fijn viewing deck over de rivier. Op zijn minst dus een stop waard!
Satara Rest Camp
Een favoriet van velen door zijn centrale ligging én een grote kans dat je hier in de buurt leeuwen spot! Kamperen gaat hier met en zonder een powerpoint. Voor de rest hebben ze geen echt goedkope accommodatie. Hier slaap je in een bungalow met/zonder eigen keuken voor R1850/1650 per nacht.
Lower Sabie Rest Camp
Ook hier bieden ze goedkopere accommodatie aan. Dit zijn de hutten voor R800-900. Buiten de bungalows met eigen keuken R1760/n, bieden ze hier ook safari tenten met eigen keuken, badkamer en zelfs airco aan, mét rivier view. Hier sliepen wij voor R2000/nacht. Bij het ontbijt hadden we zicht op verschillende kleurrijke vogels, zagen we de sporen van een nachtelijke bezoeker (“Pumba”) en het zou niet de eerste keer zijn als je olifanten in de rivier zou zien spelen. Heel fijn als afwisseling, en als laatste nacht mag het wel eens wat meer zijn. 🙂
Kamperen is hier ook mogelijk, de kampeerplekken hebben stroom.
Skukuza Rest Camp
De grootste Rest Camp van het park, met dus een breed aanbod. Kamperen kan je hier al voor R430/nacht en de safaritenten met gedeelde faciliteiten zijn voor R800/nacht zeker een budgetvriendelijk verblijf. Bungalows met of zonder eigen keuken bieden ze aan voor R1600-R1800/nacht en als je nog wat bijlegt kan je een riverside bungalow boeken voor R2500/nacht. Deze Rest Camp heeft ook een Safari Lodge, waar een kamer je R2000/n kost en een luxe suite R3000/nacht.
Praktische informatie voor je route door Kruger van noord naar zuid
Hoe kom je in Kruger National Park?
Het Kruger Nationaal Park ligt in het oosten van Zuid-Afrika, met de dichtstbijzijnde toegangspoorten op ongeveer 400km (4u30-5u) rijden van de internationale luchthaven van Johannesburg. Het nationaal park is omsloten door hekken, je kan er dus enkel in via een specifieke ingang of dus gate. De gates die het makkelijkste te bereiken zijn vanaf die luchthaven zijn Phabeni gate (400km, 4u30-5u rijden), Numbi gate (375km, 5u30) en Malelane gate (400km, 4u30) rijden. Deze drie gates liggen allen in het zuiden van het park. De meest noordelijke gate Pafuri ligt op 610km (6-7u) rijden van de luchthaven. De Punda Maria Gate die maar een tikje lager ligt, is iets makkelijker bereikbaar. Deze ligt op 540km van de luchthaven en bereik je in zo’n zes uur.
Het Kruger nationaal park is groot: maar liefst 19485km² en goed voor zo’n 360km van noord tot zuid en zo’n 65km “breed” aka van oost naar west. Je hebt er 3 soorten wegen: geasfalteerde wegen, gravel/zand en wegen die enkel voor 4×4’s zijn, samen goed voor zo’n 3000km aan wegen. De hoofdwegen tussen de rest camps zijn steeds geasfalteerd en door de band in zeer goede staat. Je zal hier niet zo hoeven uit te kijken voor putten in de weg, wel voor de bergen olifantenkaka en natuurlijk ook voor dieren op de weg.
Auto huren in Zuid-Afrika
Geen roadtrip zonder auto dus je huurt er best een bij aankomst in de luchthaven van Johannesburg. Zelf huur ik op reis altijd mijn auto’s bij Sunny Cars. Dit omdat er altijd een tweede chauffeur is inbegrepen (eens zo leuk en handig) én al de nodige verzekeringen. Je hebt dus geen zorgen bij het boeken, of als je eens schade oploopt. Ook is de website heel handig en heb je in enkele minuten jouw huurauto geboekt.
Tip voor Kruger: je echt geen 4×4 nodig. Maar boek wel een auto met een hogere clearance, met andere woorden een auto die wat hoger boven de grond zit. Filter dus op bijvoorbeeld “SUV” en je krijgt de hogere modellen te zien. Met een gewoon type sedan, daar kan je op zich prima mee uit te voeten, maar een iets hoger model is een pak fijner. Aangezien je ook veel tijd in de auto doorbrengt, zou ik dus geen té kleine auto boeken. Zeker niets als je met meer dan twee op pad bent – zorg dat diegene op de achterbank zitten ook een fijne reis hebben.
Meer tips lezen over een auto huren in Zuid-Afrika?
Hoeveel kost het Kruger National Park?
Je moet toegang betalen voor het Kruger National Park – of eigenlijk gewoon voor elke game reserve in Zuid-Afrika. De conservation fee wordt gebruikt voor het onderhoud van het natuurgebied. Als je een reservering maakt online, heb je drie opties voor het betalen van de conservation fee. Ofwel heb je een Wild Card – dit is een jaarpas met toegang tot ongeveer 80 parken in Zuid-Afrika en Swaziland. Deze kost in 2023 R3575 voor 1 persoon (€180), R5585 voor een couple Wild Card (€280) en R6685 voor een Family kaart (max 2 volwassenen en 5 kinderen – €335). Als je dit niet hebt, dan moet je gewoon betalen voor de dagen dat je het park bezoekt. Dit kan je ofwel meteen online betalen ofwel betaal je het bij de gate waar je je gaat aanmelden. De prijs per dag is R460pp (€23) en voor kinderen is het de helft.
Wild Card. Als je dus Kruger doorrijdt van noord naar zuid en deze route volgt, moet je dus vijf dagen toegang betalen. Voor 1 persoon is dat R2300 en voor 2 dus R4600. Je Wild Card heb je er dus pas uit vanaf ongeveer een goede week Kruger (8d als single en 6d als koppel). Of als jij nog andere nationale parken bezoekt zoals bijvoorbeeld in Kaapstad; waar je Kaap de Goede Hoop & de pinguins op Boulders Beach bezoekt, dan heb je de Wild Card er dus als koppel al uit met deze 5-daagse Kruger route.
De overnachtingen in de Rest camps zullen je ongeveer R800-1600/nacht kosten, afhankelijk van het aanbod en beschikbaarheid. Op het moment van schrijven (april 2023) krijg je ongeveer 20 Zuid-Afrikaanse Rand voor je Euro.
Voor je Kruger Nationaal Park kan binnenrijden, moet je je aanmelden bij de receptie van de gate. Met mijn reservering en Wild Card bij de hand ging dit echt supersnel en kon ik enkele minuten later al binnen rijden. Zorg dat je dus je reservering, wild card indien je deze hebt, paspoorten en nummerplaat van je huurauto bij de hand hebt. Je krijgt een bewijsje dat je zowel bij het binnenrijden als weer buiten rijden moet laten zien, dus hou dit goed bij.
Beste reisperiode
Altijd! Elk seizoen heeft zijn charmes, maar je moet er je gewoon bewust van zijn. Nog even een binnenkopper: Zuid-Afrika ligt ten zuiden van de evenaar, dus de seizoenen zijn omgekeerd dan bij ons. Onze zomermaanden is de winter enzo verder.
In de winter (droge seizoen – april/mei tot sept/okt), is de natuur minder groen en hierdoor is het ook gemakkelijker om de dieren te spotten in de bush. Ook is er weinig regen dus je zal gemakkelijker dieren zien bij de waterbronnen zoals dammen, rivieren en waterholes. Voor jou wilt dat zeggen dat het overdag nog steeds een heerlijke 20-25 graden is, maar dat je ’s avonds vast en zeker een warme trui nodig hebt, aangezien het afkoelt tot 10 graden ’s nachts.
In de zomer (regenseizoen – okt/nov tot maart/april) is het een pak warmer, met uitschieters tot 35-40 graden. Vooral ’s nachts koelt het zo niet meer af en blijft het 20 graden. De regenbuien zorgen ervoor dat de omgeving groener is, maar ook voller en daardoor kan het lastiger zijn om de dieren gemakkelijk te zien. Ook hoeven ze niet noodzakelijk naar een rivier te gaan voor te drinken, omdat er altijd wel ergens een plas ligt. De natuur is dus wel mooier en vooral: er zijn veel baby’s en jonge dieren, wat toch altijd leuk is om te zien. Ook heb je in deze periode veel vogels die migreren naar hier en je zal dus extra veel vogels kunnen spotten.
Zelf reisde ik eind februari door Kruger en had ik regelmatig regenbuien en veel grijze lucht. Locals zeiden me dat ze nog nooit zo’n natte februari hadden, maar dat liet de pret niet bederven. Je moet iets meer moeite doen om dieren te spotten, maar dat maakte de beloning des te groter. De vele schattige kleintjes blijven ook wel gewoon heel leuk om te zien, een voordeel aan reizen in het regenseizoen.
En het is en blijft wildlife: het is niet omdat jij in de meest ideale periode op safari gaat, je sowieso elk dier zal zien dat je wilt zien. En omgekeerd ook. Het is en blijft op het juiste moment op de juiste plek zijn. Die grote kudde overstekende olifanten? Een kwartiertje eerder of later nét op die plek voorbij komen, en je had het niet gezien. Een luipaard die achter een impala aan rent? Veel geluk gehad, want vijf minuten maken een wereld van verschil in de bush.
Het hoogseizoen valt vooral in de schoolvakanties: december-januari & juli-augustus zijn de drukste maanden.
Is er malaria in Kruger?
Kort samengevat: ja. Afhankelijk van het seizoen, kan het voldoende zijn om je te beschermen tegen muggenbeten. Vraag altijd raad aan je arts en neem op zijn/haar advies anti-malariapillen in. Better safe than sorry!
Route Kruger van noord naar zuid – En wat hierna?
Op naar Eswatini voor nog maar safari’s en wildlife! Of zet je reis verder binnen Zuid-Afrika: de Panoramaroute is te leuk als afwisseling voor Kruger, om ‘m te skippen ondanks zijn populariteit en dus drukte. Of je duikt nog verder in de natuur en gaat op zoek naar een prachtig verblijf in een van de vele private game reserves die grenzen aan Kruger National Park en zo samen Greater Kruger vormen.
Verder lezen:
De leukste stops op de Panoramaroute
Tips voor het huren van een auto in Zuid-Afrika
Hoe ziet een typische dag op safari eruit in een private game reserve?
De complete gids voor een self-drive door Kruger
Wat is het verschil tussen een private game reserve & nationaal park?
Scratchingmymap deelt al sinds 2014 gratis reisgidsen, routes, budgettips en meer. Als je mij wilt steunen, kan dat door mij op een virtuele koffie te trakteren. Dankjewel!
Ria zegt
Weer een leuk verslag en nuttige informatie voor mensen die de reis ook willen maken 🙂