Een niet zo snelle Express trein die je meeneemt van Zwitserland naar Italië, terwijl je tegen het raam geplakt zit omdat je je ogen uitkijkt. Dat is de Centovalli Express! Stations in het midden van het bos, watervallen, wijngaarden, de Alpen, kleine dorpjes en ontelbare bruggen, viaducten, tunnels en valleien. Dit is een van de mooiste treinreizen in Zwitserland, maar dan zonder de drukte en bekendheid van de Bernina of Glacier Express. Eentje voor de treinliefhebbers!
De Centovalli Express in woord en beeld
De treinreis van maatschappij “Ferrovie Autolinee Regionali Ticinesi” oftewel FART (jawel, echt waar) brengt je terug in de tijd. Niet letterlijk, want je blijft in dezelfde tijdzone, maar door de landschappen waar je doorrijdt. Amper telefoonbereik, piepkleine en verlaten stations en gewoon keihard genieten van het uitzicht. De 52 kilometer lange route gaat van Locarno in Zwitserland naar Domodossola in Italië (of omgekeerd uiteraard) en neemt je 1u50m lang mee door verschillende valleien. Centovalli betekent niet voor niets “honderd valleien”. Ik heb ze niet geteld, maar blijkbaar rijdt de trein ook nog eens over 83 bruggen of viaducten en door 34 tunnels. Onderweg zie je godverlaten dorpjes, schattige stations, watervallen, bossen en uitzichten op de Alpen of een vallei telkens de trein weer eens stijgt of daalt.
Officieel heet het treintraject Ferrovia Vigezzina Centovalli naar de valleien waar de route doorloopt. Centovalli is de naam van het Zwitserse dal en Vigezzina is zijn Italiaanse broertje. De trein heeft in totaal 14 (mogelijke) haltes in Zwitserland en 17 stations op Italiaanse bodem. De trein stopt zeker niet zomaar overal, veel kleine haltes zijn op afroep. Soms kan het eens zijn dat de trein toch stopt in zo’n piepkleine stopplaats. Het traject is namelijk enkel spoor, dus het kruisen van een tegenligger kan enkel gebeuren aan een van de stations.
En volgend jaar nog iets meer “cento”, want in 2023 bestaat de Centovalli Express 100 jaar. Laat dat dus jouw teken zijn om deze prachtige treinrit op jouw wishlist te zetten!
Vertrek in Zwitersland
Kort na vertrek in Locarno laat je Lago Maggiore achter en al snel ben je in de “honderd valleien” streek. Hier neemt de hoogte toe tussen elk station, maar de sterkste stijging zal je merken tussen Intragna en Corcapolo. Hier moet de trein maar liefst een helling van zes procent bedwingen. Verder naar Verdasio kom je over het Viaduct van Val d’Ingiustria. Dat treinstation ligt trouwens maar liefst 200 meter hoger dan het gelijknamige dorpje. Je loopt dus niet even snelsnel naar het station om je trein te halen. Dat je doe je overigens nog minder snel bij het volgende station Palagnedra. Dit ligt namelijk echt in het bos, op 3 kilometer van het dorpje. Camado is de laatste stopplaats voor de grens. Officieel ligt de grens in het midden van de brug over de rivier, een beetje verderop. De route in Zwitserland is misschien maar twintig kilometer lang, maar toch rijd je over en door een veertigtal bruggen en tunnels terwijl de bossen, dorpjes en panorama’s op de bergen afwisselen.
En reis naar Italië
Met het passeren van de grens, ben je aangekomen in Italië. Dat wilt ook zeggen dat je 32 kilometer lang kan genieten van het Italiaanse landschap. En van ongeveer evenveel bruggen, spoorviaducten en tunnels! Na ongeveer tien kilometer ben je op het hoogste punt van de route. Op 831 meter hoogte ligt het station van Santa Mario Maggiore. Vanaf hier begint de Centovalli Express langzaam te dalen. Een van mijn favoriete stations onderweg is Marone. Dit stationsgebouw ligt namelijk in het midden van het bos en je kan enkel te voet via het paadje naar het dorp, zo’n 600 meter verderop. Vanaf Trontano met zijn wijngaarden, begint de trein stevig te dalen. Met het betere bochtenwerk zal je voor je het weet tweehonderd meter lager staan, met wederom een hellingspercentage van 5.5-6%. En tenslotte eindigt de trein in het Italiaanse dorp Domodossola.
Elk nadeel heeft zijn voordeel
Reizen met de trein wilt trouwens ook zeggen dat je veel reflectie in de ramen hebt op je foto’s. Regelmatige zijn je foto’s onscherp of wiebelig en je komt thuis met talrijke onverwachte close-ups van tunnels, brug peilers of signalisatieborden. Daar komt in november ook nog bovenop dat je ’s ochtends nog schaduw hebt in de valleien. En dat je een grotere kans hebt op een felwitte hemel (iets wat ik zelf gruwelijk vind om te fotograferen). Op deze treinroute nam ik dus niet zoveel foto’s als op pakweg de Bernina Express waar ik de hele rit een knalblauwe hemel had. Maar wat is het heerlijk om gewoon naar buiten te kijken en niet bezig te zijn met je fototoestel en gewoon te genieten!
Reizen met de Centovalli Express: praktische informatie
Laat je niet misleiden of afschrikken door de “Express”: de Centovalli Express is niet bepaald een sneltrein. 52 kilometer in iets minder dan 2u zijn niet bepaald duizelingwekkende snelheden. Maar ik kan het je vertellen: het is heerlijk om van het ene land naar het andere te reizen op een gestaag tempo, terwijl je door een sprookjesbos rijdt. De trein gaat meermaals per dag: de eerste om 7u48 en de laatste om 18u48 (2022) en tussenin vertrekt er bijna elk uur een trein. Op de dienstregeling zal je enkele aanduidingen zien staan. De PE staat voor Panorama Express en de RE voor Regio Express. Die laatste heeft gewone 1e en 2e klasse wagons en de meeste treinen in hun dienstregeling hebben speciale panoramawagons. Ik zat op een van de Panoramatreinen, deze heeft iets grotere ramen dan de gewone trein die ik kruiste. Maar laat je hier zeker niet door afschrikken, de gemiddelde trein heeft in Zwitserland behoorlijk grote ramen.
Je kan de trein het hele jaar door nemen en er is geen goed of fout moment voor deze prachtige panoramische route. Zelf nam ik deze trein begin november en ik moet zeggen dat de prachtige herfstkleuren de ervaring alleen nog maar mooier kleurde. Met je Interrail Pass heb je geen reservatie nodig voor de gewone wagons. Koop je een los ticket, dan ben je €25/2e klasse of €35/1e klasse kwijt. Voor de meest recente timetable en prijzen, kijk dan zeker even op hun website.
En nog één laatste tip: kies een stoeltje aan de linkerkant van de trein voor de beste uitzichten.
Verder reizen?
Vanaf Domodossola kan je in een halfuurtje de trein nemen naar Stresa, een dorpje aan de Lago Maggiore. Van hier kan je weer de boot nemen over het meer, terug naar Locarno. Of je reist verder met de trein in 30min naar Brig in Zwitserland. In Brig kan je trouwens opstappen op de wereldberoemde Glacier Express tot in St Moritz. In 2022 vertrekt de Glacier Express in Brig om 9u18, 10u18, 11u18 en 14u18 naar Chur (4u) en/of St Moritz (7u). Het traject naar Zermatt, met zicht op de Matterhorn zou ook de moeite moeten zijn. Hier kan je ook de Gorrnergratbahn nemen voor als je nog dichter bij de real-life Toblerone reclame wilt komen. Of je reist van hier verder naar Bern (1u), Interlaken (1u, overstap in Spiez), Luzern (2u, overstap in Bern) of Zurich (2u).
Of doe zoals ik en reis naar Montreux bij het meer van Genève (1u30m), waar je met de Golden Pass verder reist naar Interlaken (3u30m).
Meer lezen?
