Als ik je vraag wat de mooiste treinroute is van Europa, is de kans groot dat je aan Zwitserland denkt. Mocht dat niet zo zijn, dan kan ik je een beetje gelijk geven – want er zijn zoveel mooie treinroutes in Europa, maar toch wel vooral ongelijk. Zwitserland is hét land om met de trein te bereizen. In elk seizoen zal je je ogen uitkijken. Maar één van dé bekendste treinroutes is de Bernina Express, 4u lang genieten van Chur in Graubünden tot net over de grens in Italië. Deze treinreis is een must voor elke treinfanaat en voor iedereen die geniet van natuurschoon. Maar is zo’n treinticket niet heel duur? Want Zwitserland is niet bepaald een goedkoop land. En hoe plan je dan best je trip? Het antwoord op al deze vragen en meer vind je in mijn complete gids voor de Bernina Express.
De Bernina Express in woord en beeld
Wat is de Bernina Express
De Bernina Express is méér dan gewoon een treinrit van A (Chur) naar B (Tirano). Het is een ondertussen wereldberoemde treinrit. En een van de meest bijzondere manieren om de Alpen te doorkruisen. Je komt namelijk met de trein op plaatsen waar je met niet op een andere manier zou kunnen komen zoals met een auto of zelfs te voet. Het is een treinverbinding die vertrekt in een stad in de bergen en doorklimt naar grote hoogtes, sneeuwlandschappen, uitgestrekte meren en gletsjers doorkruist alvorens af te dalen door landschappen vol bloemen en kneuterige dorpjes om te eindigen in een zonnig Italië.
Het is fascinerend en inspirerend om te zien hoe vaak het landschap kan veranderen op slechts 4u tijd. Je kijkt je ogen uit en je kan niet stoppen met foto’s te maken van al de bijzondere plekken die voorbij glijden.
Technische hoogstandjes onderweg
De treinrit is op al veel vlakken uniek en bijzonder. De infrastructuur voor een treinroute bouwen in de Alpen vraagt nu eenmaal wat meer kunst en vliegwerk dan in het vlakke landschap van pakweg België of Nederland. De lijst van technische hoogstandjes is dus lang. Zo is de Bernina lijn niet alleen de hoogste treinroute door de Alpen, maar ook een van de steilste treinroutes (7%) in de wereld zonder de speciale tandrad technologie. De trein glijdt maar liefst over 196 bruggen en door 55 tunnels. Een van de bekendste punten is het 142m lange Landwasser Viaduct. Deze doorkruis je ongeveer een uur na vertrek in Chur, en zo’n 5 minuten voor de trein stopt in het station van Filisur. Ze roepen dit ook om, dus zorg dat je met je neus tegen het raam zit geplakt want voor je het weet, heb je dit iconische monument gemist.
Het hoogste punt van de Bernina Express is Ospizio Bernina, op 2253 meter. Eens hierboven, gaat de rest van de treinrit voornamelijk omlaag en ga je langzaam maar zeker de sneeuw en bergtoppen zien verdwijnen. De enige lange stop is in het station van Alp Grüm, waar de trein een fotostop houdt van ongeveer 15-20 minuten. Een ander iconisch punt op de treinroute is de laatste etappe in Zwitserland. Het imposante Brusio spiraalviaduct. Hier overbrugt (pun intended) de Bernina Express een significante hoogte alvorens weer rustig door te rijden naar het volgende station. Wist je trouwens dat de Bernina Express UNESCO werelderfgoed is? Of beter gezegd, het grootste deel van het traject is dit: vanaf Thusis tot Tirano, via Valposchiavo.
Hoe ziet de trein eruit?
Knalrood! Oftewel de kleur van de Rhaetische Bahn. De trein heeft zowel gewone wagons als panoramawagons met speciale ramen. De ramen zijn groot en buigen mee de “hoek” omhoog in het plafond. Hierdoor heb je écht een panoramisch zicht. De ramen kunnen niet open, bijgevolg heb je wel last van reflectie als je wilt fotograferen. Het grote voordeel van de ramen is dat je ook als je geen window-seat hebt, je kan genieten van het uitzicht. De stoelen zijn comfortabel en de trein is schoon – zo kennen we de Zwitsers wel. In eerste klasse heb je nog ruimere stoelen en deel je de wagon met minder mensen.
Ook leuk is het InfoT(r)ainment: als je je smartphone op de trein connecteert met het wifinetwerk “InfoTrainment” (of scan de QR-code op de trein), kan je onderweg luisteren naar de geschiedenis en verhalen over de stops, bruggen, viaducten en tunnels die je onderweg ziet. Ook de kleine infobrochure vond deze treingeek leuk om te lezen en bij de hand te houden onderweg.
Er is geen restaurant wagon op de trein maar het treinpersoneel komt langs met een minibar. Koffie, thee, iets fris of een lokaal biertje of wijn. Wat zoete snacks en lokale kaas/salami en ook verkopen ze enkele souvenirs zoals een pin, magneet of chocoladebonbons. Ik vond de prijzen schappelijk naar Zwitserse termen. Je betaalt er niet meer dan elders in het land: CHF 4.50 voor een koffie, CHF 4.50 voor een halve liter water en CHF 6.50 voor een bier uit de streek van Graubünden.
Opstappen in Chur
Chur is niet dé stad die je moet gezien hebben op je treinreis door Zwitserland, maar wel gewoon prima om een dag door te brengen voordat je aan boord gaat van de Bernina Express. Het is de oudste stad van het land en is al zo’n 5000 jaren bewoond.
Hierbij wat tips voor een (halve) dag in Chur: kuier wat door de straatjes en geniet van het dorpse gevoel. Ga een koffie drinken bij Chuechli Backstuba & café in het centrum. Mocht je zin hebben in een stevigere wandeling, wandel dan naar Mittelberg of neem de kabelbaan naar Brambrüesch. Voor die laatste moet je wel de openingsuren checken, want deze ging niet toen ik er was. Hier vlakbij is het uitzichtspunt Hirschbühl over Chur: de toren van de Martinskirche steekt bijna overal bovenuit. Het Bünder Kunstmuseum is gesloten op maandag, maar voorts wel een prima optie als je meer zin hebt in een museabezoek. Mijn lievelingsplek in Chur was het uizichtspunt Haldahüttli, van hier start je ook je wandeling naar Mittelberg.
Van Tirano naar Lugano
De gemakkelijkste manier is om ook een ticket te boeken voor de Bernina Express bus. Deze rijdt een keer per dag en je hebt een aparte reservatie nodig hiervoor. Zorg dat je deze ook kan laten zien, want anders mag je de bus niet op.
Geen plaats op de bus kunnen krijgen? Dan kan je ook gewoon met de trein verder reizen naar Lugano, met een overstap in Monza (CHF 18). Zelf nam ik de bus tot Lugano, en van hier ging ik zelfs nog een stukje verder en nam ik de trein door naar Locarno.
Reizen met de Bernina Express: praktische informatie
De “PE”-trein of dus Panorama trein Bernina Express gaat 1 of 2 keer per dag, afhankelijk van het seizoen. In de zomer 2x per dag in beide richtingen en in de wintermaanden (nov-mei) val je terug op 1 trein per dag in elke richting. Je kan in de winter ook niet op dezelfde dag heen en terug gaan over hetzelfde traject, mocht je dat willen. Extra voordeel van de ochtendtrein te nemen? Je kan ontbijten in Zwitserland en lunchen in Italië. Klinkt niet verkeerd toch?
De Bernina Express Bus rijdt 1 keer per dag en gaat niet in de winter. De treintijden en info over de bus vind je op de website van de Rhaetian Railway.
Treintijden (2023)
| Traject | Tijden | Opmerking |
| Bernina Express Bus Tirano-Lugano | 14u20-17u30 | Dagelijks 3/4-22/10/23 & do-zo 26/10-26/11/23 |
| Bernina Express Bus Lugano-Tirano | 10u00-13u00 | Dagelijks 3/4-22/10/23 & do-zo 26/10-26/11/23 |
| Chur-Tirano | 8u28-12u49 | Trein 951 – heel het jaar door |
| Chur-Tirano | 13u34-17u59 | Trein 955 – 13/5-22/10/23 |
| Tirano-Chur | 08u06-12u22 | Trein 950 – heel het jaar door |
| Tirano-Chur | 14u24-18u22 | Trein 952 – 13/5-22/10/23 |
Kostprijs van de Bernina Express
Je kan op het traject je Interrail Pass gebruiken of de Swiss Travel Pass. Het verschil tussen beide licht ik toe in mijn Interrail in Zwitserland artikel. Koop je een los ticket, dan kost Chur-Tirano je CHF 63 enkel reis in 2e klasse en CHF 111 in 1e klasse. Een retourticket kost simpelweg het dubbele. Hier komt dan ook nog de kostprijs voor de verplichte stoelreservatie.
Voor de bus moet je verplicht een stoelreservatie doen. Voor de trein moet je dit ook doen als je in de panoramacabins wilt zitten, zit je in de gewone rijtuigen, dan is dit niet nodig. Deze stoelreservatie dien je altijd apart te kopen, zowel als je met een gewoon ticket reist als wanneer je gebruikt maakt van een Interrail Pass of Swiss Travel pass.
Reserveringskosten voor de Bernina Express (2023)
| Traject | Periode | Prijs |
| Bernina Express trein | 01/06-30/09/23 | CHF 26 |
| Bernina Express trein | 01/03-31/05/23 & 01/10-31/10/23 | CHF 24 |
| Bernina Express trein | 01/11-09/12/23 | CHF 20 |
| Bernina Express bus | 01/06-30/09/23 | CHF 16 |
| Bernina Express bus | 01/03-31/05/23 & 01/10-31/10/23 | CHF 14 |
| Bernina Express bus | 01/11-09/12/23 | CHF 10 |
Kan ik onderweg uitstappen?
Kort samengevat: neen. Je koopt je treinticket voor één specifieke rit van de Bernina Express, en behalve een iets langere fotostop in Alp Grüm, kan je dus niet uitstappen onderweg. Als je dit wilt doen, dan boek je best losse treintickets met een gewone trein.
Bernina Express vs gewone trein
Wil je het nog budgetvriendelijker doen? Of is de Bernina Express uitverkocht? Met enkele stops, kan je deze route ook afleggen met de gewone trein. Het voordeel is dat je kan stoppen onderweg. Een korte stop voor wat foto’s of om de buitenlucht op te snuiven, of wie weet blijf je wel een nachtje slapen ergens onderweg. Ik geef je een voorbeeldroute mee hieronder voor een dag op het traject, als alternatief voor de Panoramatrein. De kostprijs voor de losse tickets is ofwel één reisdag met Interrail ofwel CHF 63.6 als je Chur – Filisur – Alp Grum – Brusio – Tirano – Chur doet op een dag. Dus het enige wat je uitspaart is de reserveringskost voor de panoramawagons. Maar je hebt wel de kans om wat uitgebreider te fotograferen of enkele stops te verkennen. Dit kan je niet met de Bernina Express, enkel bij Alp Grüm kan je er eventjes uit. Ik stond er dus op mijn sneakers in een pak sneeuw, oeps.
| Traject | Bezienswaardigheid | trein | Tijden | Prijs |
| Chur – Filisur | Landwasser Viaduct | 1121 | 07u58 – 9u00 | CHF 11.40 |
| Filisur – Alp Grum (overstap in Samedan & Pontresina) Of je neemt voor dit deel de Bernina Express | Fotogeniek station en ligging | 1125/ 1925/1625 951 | 10u01 – 11u42 09.33- 11.01 | CHF 14.00 |
| Alp Grum – Brusio | Spiraalviaduct | 4629 | 12u53 – 14u02 | CHF 7.60 |
| Brusio – Tirano | 1633 | 14u43 – 15u00 | CHF 2.20 | |
| Alp Grum – Tirano | 1633 | 13u44 – 15u00 | CHF 9.30 | |
| Tirano – Chur (overstap in Pontresina en Samedan) | weer terug | 1668/ 1968/1168 | 17u00 – 21u04 | CHF 28.40 |
| Tirano – St Moritz | 1668 | 17u00 – 19u11 | CHF 16.00 |
Wat is de beste plaats om te zitten in de Bernina Express?
Algemeen gezien is de rechterkant de beste kant om te zitten als je de trein zuidwaarts neemt (dus van Chur naar Tirano). Dit is namelijk de beste kant om een goed zicht te hebben op het Landwasserviaduct, Lago Blanco/bianco (vlak voor Ospizio Bernina), voor de vele bochten in de Valposchiavo vallei na Alp Grüm) en voor het Brusio spiraalviaduct. Maar niet getreurd, de uitzichten over de landschappen zijn prachtige langs beide kanten van de treinrit.
Voor de rit met de Bernina Express Bus van Tirano naar Lugano zit je het beste links voor de uitzichten op het Comomeer.
Verder reizen
Verder reizen kan bijvoorbeeld naar Zurich, Lugano, Luzern, Locarno of naar een andere regio in Italië. Hieronder geef ik enkele bestemmingen en hun reistijden mee.
| Traject | Reistijd |
| Chur-Zurich | 1u15m (elk halfuur) |
| Tirano-Lugano: Bernina Express Bus | 3u20m (1x/dag) |
| Lugano-Luzern: de Treno Gottardo | 3u |
| Lugano-Locarno & Locarno-Domodossola: de Centovalli Express | 30m (elk halfuur) & 2u (elk uur) |
Meer lezen?
Interrail route door Zwitserland
De prachtige Centovalli Express
