Cambodja is een prachtig land. Voor mij een ideale mix tussen the beaten track, het vlotte reizen dat het voordeel is van toerisme, en het feit dat zodra je verder kijkt dan enkel Angkor Wat, je echt nog het land kan gaan ontdekken. De hoofdstad Phnom Penh verdwijnt natuurlijk in het niets als je ze vergelijkt met Thaise buur Bangkok, maar toch mag je deze stad niet overslaan bij jouw bezoek. Phnom Penh is namelijk de ideale plek om de, jammer genoeg gruwelijke, geschiedenis van het land te ontdekken. Zo kan je in zowel het Tuol Sleng Museum als de Choeng Ek killing fields terug gaan in de tijd en meer leren over deze gitzwarte bladzijde in de geschiedenis van Cambodja.
Korte geschiedenis van Cambodja
Ik ben geen geschiedeniskenner, maar de recente geschiedenis van Cambodja is geen lachertje. Eind 19e eeuw werd het land een kolonie van Frankrijk. Deze Franse invloeden vind je nog regelmatig terug in het landschap en in de cultuur. Wij ontmoetten er relatief veel Franse expats en merk je ook nog dat veel kaarten ook vertaald worden naar het Frans (en Engels). In 1953 werd het land onder koning Norodom Sihanouk onafhankelijk. De vreugde duurde echter niet lang, want slechts twee jaar later begon de zogenaamde Vietnamoorlog tussen Noord- en Zuid-Vietnam, waar ook de Amerikanen en hun bommenwerpers deel in namen. Cambodja werd, na Laos, het zwaarst gebombardeerd, dus harder dan Vietnam zelf. Later, in 1970, vielen de Zuid-Vietnamezen het land zelf ook binnen en werd de koning afgezet na een staatsgreep.
Maar het ergste moest nog komen: in 1975 kwam Pol Pot en zijn Rode Khmer aan de macht. Zij lieten Cambodja ten onder gaan, zowel letterlijk als figuurlijk, en doopten het land om tot Democratisch Kampuchea. Ze martelden en vermoordden iedereen die een bedreiging vormden voor de staat. Dat was dus ongeveer een kwart van de bevolking. Een communistische partij waarvan de leider dan ook de mosterd haalde bij de Chinese Mao. Echter zou “broeder nummer één” bepaalde ideaalbeelden extremer uitvoeren.
Slechts één dag nadat ze aan de macht kwamen, begonnen ze alle steden leeg te halen en verplichten ze om de inwoners om naar het platteland te verhuizen. Het ideaalbeeld was namelijk dat iedereen een boer was die groenten teelde. Onderwijs was overbodig en alle mensen die hierin niet pasten waren niet geliefd door de partij. Dit waren dus alle mensen met een opleiding, met buitenlandse vrienden, die een vreemde taal spraken, leerkracht of arts waren of simpelweg een bril droegen. Ze bleven enkele jaren aan de macht, de Vietnamezen vielen binnen en het land bleef tot diep in de jaren 1990 in een burgeroorlog verkeren. Pas vanaf begin jaren 2000 is het land weer stabiel en het toerisme groeit er de laatste jaren sterker dan ooit.
Phnom Penh en de gruwel van Pol Pot
Er zijn twee plekken die ik hier graag in het bijzonder wil vermelden. Omdat ze het verhaal vertellen van de talrijke slachtoffers van Pol Pot en ze je meesleuren naar de jaren zeventig en de gruwel die zich hier toen afspeelden. Ik kan je hier geen uitgebreid verhaal over schrijven, omdat dit iets is wat je zelf moet ervaren, moet horen en moet zien.
Tuol Sleng Museum / S21 Detention Center
Deze oude school werd gebruikt als gevangenis/martelkamp van de Khmer Rouge vanaf 1975. Het was slechts vier jaar geopend, maar in die korte periode werden er veertienduizend mensen gemarteld. Ze worden er gevangen gehouden, zonder een proces of reden waarom. Ze worden dagelijks op de meest gruwelijke manieren gemarteld en tot bekentenissen gedwongen die uiteraard allemaal onzin zijn.
De audioguide is beschikbaar in het Nederlands en is een ontzettende meerwaarde. Met de rustige stem in mijn oren wandel ik langs en door de gebouwen waar zoveel gruwel is gebeurd. Vooral de vele foto’s van de gevangenen (allen genummerd, zoals we ook zagen in het concentratiekamp van Dachau), en de ijzeren bedden in de cellen waren aangrijpend. Hier hingen aan de muur ook foto’s van hoe de ruimte eruit zag toen het Vietnamese leger het land bevrijdde in 1979.
De lijken die men hier vond, zijn overigens de weinige mensen die hier stierven. Men hield er namelijk de bizarre gewoonte op na dat men iemand pas mocht vermoorden nadat er een reden voor was. De “reden” hiervoor was een bekentenis die afgedwongen werd tijdens de vele martelingen. Eens dat men bekend had en letterlijk hun doodvonnis ondertekende, was de lijdensweg bijna gedaan. Dan zou er nog een laatste rit zijn: deze met eindbestemming Choeng Ek.
Choeng Ek Killing Fields
Voor ons was Choeng Ek, beter bekend als de Killing Fields, de tweede stop van de dag, voor de mensen toen, de allerlaatste. Ook hier stoppen we weer een audioguide in onze oren om te luisteren naar de uitleg. De nummers staan duidelijk aangegeven en meestal wandel je over een houten pad die je in een iets of wat serene omgeving over het hele domein brengen.
Het moment dat ik de luide Khmermuziek en het geluid van de generator hoor, grijpt me ontzettend aan. Dit was namelijk het typische geluid op de velden en het laatste wat de slachtoffers hoorden voordat ze vermoord werden. Niet dat moorden ooit humaan kunnen gebeuren, maar de soldaten van de Khmer Rouge waren barbaren. Hier vermoordden men mensen door een hamer, met behulp van een zaag, door de keel over te snijden met takken van bomen die ervoor gekend zijn om hun gekartelde randen, of door een baby of kind dood te slagen tegen een boom. Kogels waren namelijk te duur.
Een andere keer dat ik een stomp in de maag kreeg, was toen ik plots stukken in de grond zag zitten waarvan ik hoopte dat het stenen of wortels zijn. Maar dan zie je de onmiskenbare vorm van een menselijk bot of resten van kleding die vast zitten tussen boomwortels. Ook zagen we nog een infofilm en tenslotte bezochten we het monument dat er gebouwd is. Dit is een zeer vreemde plek. Deze is namelijk gevuld met de vele schedels en botten van de slachtoffers, die nog regelmatig boven komen in het regenseizoen.
Andere bezienswaardigheden Phnom Penh
Ben je toe aan een wat ‘lichtere’ activiteit na het bezoeken van het Tuol Sleng Museum en de Choeng Ek Killing Fields? Phnom Penh heeft talrijke restaurantjes maar ook streetfood in verschillende straten. Qua bezienswaardigheden heb je bijvoorbeeld het Koninklijk Paleis, tempel Wat Phnom, het Nationaal Museum, de centrale markt of de Zilveren Pagode.
Hosteltips Phnom Penh
Onederz Hostel: hier heb je zowel gemengde dormrooms als enkel voor vrouwen. Vind ik zelf altijd fijn als ik alleen reis. Dakterras en zwembad. Een bedje heb je voor €8/nacht, ontbijt erbij krijg je voor €2 extra.
House Boutique Eco Hotel: een prima twee persoonskamer, lieve mensen en een zwembad om in af te koelen. Vanaf €25/nacht.
Zin in wat meer luxe en wil je liever een zwembad in je hotel? Dan lijkt Patio & Urban Resort me een goede keuze voor €75/nacht in een luxe tweepersoonskamer.
